Co to jest arytmia?

Z artykułu dowiesz się:

• Co to arytmia?
• Jak przygotować się do badania Holter EKG?
• Jak przygotować się do wizyty u lekarza?
• Co zrobić gdy podejrzewasz u siebie arytmię lub masz ją zdiagnozowaną?
• Jaka jest najczęstsza arytmia?
• Czy arytmia może wystąpić u osób zdrowych i czy może nas alarmować o poważnej chorobie?
• Czy warto pić kawę oraz jaki jest wpływ kofeiny na układ sercowo-naczyniowy?

Zapraszamy do lektury.

Arytmia- czym właściwie jest?

Arytmia to nieprzyjemne uczucie bicia serca opisywane jako kołatanie, ruch, kłucie. Wynika ze zmiany częstotliwości, rytmu lub siły skurczu serca. Może mieć albo niegroźne pochodzenie albo jest jednym z pierwszych sygnałów choroby kardiologicznej i świadczyć o arytmii.

Weber i Kapoor przeprowadzili badanie, które wykazało że roczna śmiertelność z powodu kołatania serca wyniosła niewiele bo 1,6%, ale aż 75% pacjentów doświadczyło w ciągu pierwszego roku co najmniej 1 nawrotu kołatania, co niekorzystnie wpływało na ich jakość życia.

Jakie objawy powinny skłonić nas do podejrzenia arytmii?

• Duszność
• Uczucie dyskomfortu lub bólu w klatce piersiowej
• Zawroty głowy
• Uczucie kołatania serca
• Omdlenia
• Zaburzenia widzenia
• Nudności

Co zrobić w sytuacji, gdy podejrzewasz u siebie arytmię?

1. Jak najszybciej idź do lekarza pierwszego kontaktu. Szczególnie jeśli wystąpiły objawy takie jak duszność, omdlenie czy ból w klatce piersiowej. Lekarz powinien zebrać szczegółowy wywiad, zbadać oraz zlecić podstawowe badania laboratoryjne i EKG.
2. Samodzielnie w domu mierz tętno na nadgarstku lub na szyi. Przydatna może być aplikacja do kontroli pulsu w telefonie.
3. Bądź wyczulony na niemiarową akcję serca. Zarówno zbyt szybka (>100/min) jak i zbyt wolna (<50/min) akcja serca powinna zaniepokoić.
4. Większą szansę na wykrycie arytmii daje badanie Holter EKG. Badanie to, łatwo szybko i bez kolejki możesz zamówić z dostawą do domu na www.holterdodomu.pl

Jakie są główne przyczyny kołatania serca?

1. Sercowe: zaburzenia rytmu lub przewodzenia, choroba niedokrwienna oraz niewydolność czy wady serca.
2. Leki: samodzielne odstawienie β2-blokerów bez konsultacji z lekarzem (leki te są często stosowane w kardiologii i nie wolno ich odstawiać bez konsultacji z lekarzem), przedawkowanie β2-mimetyków (niektóre leki stosowane w leczeniu astmy i POChP).
3. Substancje psychoaktywne: alkohol, kofeina, nikotyna, narkotyki czy dopalacze.
4. Metaboliczne: nadczynność tarczycy, hipokaliemia, hipomagnezemia, hipokalcemia, hiperkalcemia, menopauza.
5. Psychiczne: nerwica, napady paniki, depresja.
6. Inne: niedokrwistość, gorączka, stres, wysiłek fizyczny, ciąża.

Jak zdiagnozować arytmię?

Diagnostyka arytmii nie jest łatwa. A jest tak dlatego, że u sporej grupy pacjentów kołatanie jest stanem przemijającym i w chwili zgłoszenia się do lekarza nie prezentują oni już objawów - wykonany wtedy zapis EKG nie zawiera nieprawidłowości. Konieczna jest więc dłuższa diagnostyka pozwalająca odkryć przyczynę. Przykładem badania, które lepiej sprawdzi się w diagnostyce arytmii jest Holter EKG. Badanie to pozwala na monitorowanie pracy serca przez minimum 24h, ale jeśli zajdzie potrzeba to badanie można wydłużyć nawet do 7 dni.

Jak przygotować się do wizyty lekarskiej?

Wizyta u lekarza, szczególnie jeśli jest pierwszorazowa wymaga zebrania dokładnego wywiadu lekarskiego.

O co zapyta Cię lekarz na wizycie? Przygotuj się do wizyty

• Czy była to pierwszorazowa sytuacja czy może miała już wcześniej miejsce?
• Czy kołataniu towarzyszą inne objawy?
• Od kiedy występują objawy. Czy są jakieś sytuacje, w których zmniejszają się lub zwiększają?
• Czy kołatanie pojawiło się/ustąpiło w sposób nagły lub stopniowy?
• Czy kołatanie ma związek z wysiłkiem?
• O narażenie na używki.
• O inne zdiagnozowane choroby.
• O stosowane leki.
• O obciążenia rodzinne.

Koniecznie zabierz ze sobą:

• Spis zażywanych leków, łącznie z dawkami.
• Dotychczasową dokumentację medyczną.
• Kartki z wartościami ciśnienia i tętna, które zmierzyłeś w dniach przed wizytą.

Jak przygotować się do badania Holter EKG?

• Wykąp się przed badaniem, ponieważ w trakcie badania nie będziesz mógł tego zrobić (urządzenie nie jest wodoodporne). W sytuacji kiedy, czas badania jest dłuższy np. 7dni), możliwe jest odpięcie elektrod na czas kąpieli. Czas ten powinien być jednak możliwie krótki, ponadto warto odnotować taką informację w dzienniku badania.
• Po kąpieli, należy dobrze wysuszyć skórę i powstrzymać się od stosowania balsamów. Jest to konieczne, inaczej elektrody mogą się odklejać. W przypadku gęstego owłosienia klatki piersiowej, konieczne może być również jego zgolenie.
• Podczas badania, wykonuj wszystkie codzienne czynności jak dotychczas, aby odtworzyć w holterze pracę serca w codziennych warunkach.
• Podczas badania unikaj używania poduszek i koców elektrycznych, gdyż mogą one zakłócać pracę urządzenia.
• Zapisuj wszystkie niepokojące objawy w karcie badania.
• Nie unikaj wysiłku fizycznego, ale uważaj aby elektrody nie odkleiły się podczas ćwiczeń czy od mokrej po wysiłku skóry.
• Jeśli, któraś z elektro odkleja się, możliwie szybko zastąp ją inną.

Jakie badania dodatkowe będzie rozważał lekarz diagnozując arytmie?

Są to między innymi:

• EKG spoczynkowe
• Echokardiografia
• holter EKG
• Badania laboratoryjne: morfologia krwi, poziom elektrolitów, poziom hormonów tarczycy (TSH, fT3 i fT4), glikemia, CRP, troponina, kinaza kreatynowa (CPK), układ krzepnięcia.
• Badanie elektrofizjologiczne (EPS) w Oddziale Kardiologii

Co powinniśmy robić, jeśli lekarz rozpozna arytmie?

• Jeśli to możliwe powinniśmy unikać sytuacji stresowych.
• Pamiętajmy o prawidłowym nawodnieniu i uzupełnianiu elektrolitów. Szczególnie podczas upalnych dni czy wysiłku fizycznego.
• Wskazane jest ograniczenie a nawet odstawienie używek ( kofeina, tytoń, alkohol i inne).
• Regularnie zażywać przepisane leki antyarytmiczne i inne zapisane np. leki przeciwkrzepliwe (np. w migotaniu przedsionków).

Leczenie arytmii, oprócz farmakologii może objemować, kardiowersję elektryczną pod opieką lekarza (u pacjentów niestabilnych hemodynamicznie lub w stanie zagrożenia życia,) czy leczenie inwazyjne tzw. ablacja.

Co jeszcze można stosować w leczeniu arytmii?

• Jeśli kołatanie jest wynikiem niektórych częstoskurczy nadkomorowych to przydatne mogą być manewry służące do jego przerwania. Zaliczamy tu: próbę Valsalvy, masaż zatoki szyjnej (wykonany przez lekarza) czy zanurzenie twarzy w zimnej wodzie. Porozmawiaj ze swoim lekarzem o możliwościach takiego przerwania arytmii.
• Wyrównanie poziomu glikemii.
• Leczenie niedokrwistości gdy ją zdiagnozowano.
• Leczenie nadczynności tarczycy gdy ją zdiagnozowano.
• Odstawienie lub ograniczenie używek ( w tym kawy, herbaty, napojów energetycznych)

Arytmia, której Polacy powinni się obawiać najbardziej.

Najczęściej występującym zaburzeniami rytmu serca jest migotanie przedsionków. Jest to arytmia, w której praca przedsionków i komór nie jest zsynchronizowana, a impuls elektryczny, który wywołuje skurcz serca, powstaje w różnych miejscach, wywołując chaotyczną, nierówną pracę serca, co zmniejsza jego wydolność. Konsekwencją braku prawidłowego skurczu przedsionka, jest wytworzenie skrzeplin, które wskutek urwania, potrafią zatykać tętniczki w różnych miejscach ciała, na przykład w mózgu, powodując udar mózgu.

Dlaczego powinniśmy przejmować się migotaniem przedsionków?

Nie tylko dlatego, że jest nieprzyjemna i daje uciążliwe objawy, ale dlatego, że jej następstwem jest aż 20% udarów mózgu. Sama arytmia jest dosyć podstępna, ponieważ często nie daje objawów. Może też mieć charakter napadowy, czyli występować tylko tymczasowo, przejściowo a to usypia czujność pacjenta. W przypadku rozpoznania migotania przedsionków koniecznie musimy rozpocząć odpowiednie leczenie.

U kogo spodziewamy się migotania przedsionków?

Czynnikami ryzyka występowania migotania przedsionków są nadciśnienie tętnicze, otyłość, obturacyjny bezdech senny, wiek (im większy, tym większe ryzyko), płeć (bardziej narażeni są mężczyźni), nadczynność tarczycy, czy wady serca. Jeśli chodzi o zwyczaje, które zwiększają ryzyko tej arytmii to są to palenie papierosów, picie alkoholu, brak aktywności fizycznej, czy wyczynowe uprawianie sportów wytrzymałościowych.

Dlatego, u pacjentów z tych grup, powinniśmy szczególnie aktywnie poszukiwać migotania przedsionków!

Czy i jak można zmniejszyć ryzyko migotania przedsionków?

Stosując się do kilku zasad, można zmniejszyć ryzyko wystąpienia tej konkretnie arytmii jak i innych.

1. Stosuj zdrowy tryb życia. Przeznacz 300 minut tygodniowo na wykonanie umiarkowanego wysiłku fizycznego np. rower, spacer, basen
2. Rzuć palenie.
3. Ogranicz spożycia alkoholu, zwłaszcza mocniejszego.
4. Staraj się utrzymywać prawidłową masę ciała.
5. Prawidłowo lecz nadciśnienie tętnicze (w razie RR> 135/85mmHg, kontaktuj się z lekarzem).
6. Skontaktuj się ze swoim lekarzem. Pomoże, Ci ustalić czy jesteś w grupie ryzyka.

Jak zdiagnozować migotanie przedsionków?

Są różne sposoby. Najprostszym jest samodzielny pomiar własnego tętna na nadgarstku (szukamy nierównego bicia serca) - gdy zdarzy się sytuacja, w której rytm serca nie jest miarowy, należy zgłosić się do lekarza. Najbardziej klasycznym sposobem rozpoznaniem jest wykonanie EKG w trakcie kołatania. Jednak nie zawsze jest ono możliwe, często pacjenci, którzy docierają do lekarza, są już bezobjawowi, a EKG jest w normie. Pomocne, może być używanie, zegarków sygnalizujących arytmię.

Od niedawna, badanie jest dostępne nawet wysyłkowo. Urządzenia są proste w obsłudze i z powodzeniem można je założyc samemu.

Aby dowiedzieć się więcej zapraszamy na nasz blog pisany przez lekarzy.

Czy kawa wpływa na akcję serca?

Jest to jedno z częściej zadawanych pytań.

Wykonano duże badanie na 1388 chętnych, zakładając im holter EKG. Pacjenci pijący więcej kawy, nie mieli więcej zaburzeń rytmu. Badacze obserwowali spadek liczby migotania przedsionków przy nawykowym piciu kawy, niezależnie od tego, ile kawy badani wypijali. Z kolei w metaanalizie 6 prospektywnych badań na 228465 uczestnikach wykazano zmniejszenie liczby migotania przedsionków u tych, którzy piją kawę regularnie. Ciekawe badanie opublikował na łamach JAMA zespół L.B Chelsky i wsp., który przebadał 22 pacjentów z komorowymi zaburzeniami rytmu w wywiadzie, którym przeprowadzono badanie elektrofizjologiczne przed i 1 godzinę po wypiciu kawy. Kawa nie miała wpływu na nasilenie tej arytmii.

Jak picie kawy wpływa na ryzyko sercowo-naczyniowe?

Jeśli chodzi o związek kawy z ryzykiem sercowo-naczyniowym to jest on nieliniowy. Badanie przeprowadzone przez Voskoboinik i wsp. wykazało, że umiarkowane picie kawy zmniejsza ryzyko sercowo – naczyniowe, z najniższym przy około 3-5 filiżanek kawy dziennie. Inne badanie – M. G. Myers i wsp. wykazuje, że można wypić do 500mg kawy dziennie (ok. 6 filiżanek) bez komorowych zaburzeń rytmu. Z kolei badanie Turnbull i wsp. za bezpieczną dawkę uznaje 600mg/ dzień, poniżej której ewentualne objawy nieporządane są przemijające i odwracalne. Z drugiej strony, jeśli bierzemy pod uwagę ryzyko udaru mózgu jest ono najniższe przy spożyciu 3-6 filiżanek dziennie, obniżone przy spożyciu 1-3 filiżanek, a przy spożyciu powyżej 6 filiżanek dziennie równe ryzyku populacyjnemu (tzn. równe ryzyku osób, które nie spożywają kawy).

Jaki wpływ na układ sercowo-naczyniowy ma infekcja COVID-19?

Pracując w Oddziale Kardiologii obserwowaliśmy zwiększoną liczbę pacjentów z zaawansowanymi zmianami miażdżycowymi w naczyniach wieńcowych, osób które w normalnych warunkach miałyby wykrytą chorobę na wcześniejszym etapie.

Wirus SARS CoV-2 powoduje przede wszystkim uszkodzenie mięśnia sercowego i niedobór tlenu w tkankach. Ośrodki w Hubei oraz w Wuhan podawały, że 7-17 % pacjentów chorych na COVID-19 ma zaburzenia rytmu serca. Wang i wspólnicy podają, że arytmia była drugą przyczyną (44%) przesyłania pacjentów do oddziału intensywnej terapii u pacjentów z rozpoznanym zapaleniem płuc (NCIP). Pierwszą przyczyną było - łatwe do przewidzenia - niewydolność oddechowa, a trzecią – wstrząs. Ponadto, leki wykorzystywane w leczeniu infekcji mogą wydłużać zespół QT, co ma znaczenie proarytmiczne. Jednym z leków, wpływających na serce jest chlorochina - może zwiększać ryzyko bloku przedsionkowo – komorowego, oraz bloku pęczka Hisa.

Ponadto należy wziąć pod uwagę, że w wyniku pandemii i związanych z nią obostrzeń pogorszyła się dostępność do systemu opieki zdrowotnej co w konsekwencji spowodowało, pogorszenie leczenia. Nierówne bicie serca, uczucie kołatania czy arytmii jest częstą przyczyną zgłaszania się pacjentów do mojego gabinetu kardiologicznego. Dobrym przykładem jest migotanie przedsionków, arytmia która jest potencjalnie groźna, ponieważ pozostawiona bez leczenia może powodować udary mózgu. Obserwuję, że do czasów sprzed epidemii, migotanie przedsionków było częściej rozpoznawane przez lekarzy rodzinnych na wcześniejszym etapie i od razu odpowiednio zabezpieczane leczeniem przeciwkrzepliwym. Obecnie do mojego gabinetu trafia więcej nierozpoznanych pacjentów. To niepotrzebne dla pacjenta ryzyko, a obecnie aż 20% udarów mózgu w Polsce jest spowodowane tą arytmią.

Reasumując, kołatanie serca razem ze stanem przedomdleniowym są jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się do lekarza. Jak podają w swojej pracy Reed i wsp. przyczyny te stanowią łącznie 300 000 wizyt w szpitalnych oddziałach ratunkowych w Wielkiej Brytanii. Z kolei Giada w swojej pracy podaje, że kołatanie stanowi aż 16% objawów skłaniających do konsultacji z lekarzem rodzinnym. Rzeczywiście, większość z nas mogłoby powiedzieć, że przynajmniej raz w życiu miało takie odczucie.

Diagnostyka może być utrudniona, ponieważ u sporej grupy pacjentów kołatanie jest stanem przemijającym i w chwili zgłoszenia się do lekarza nie prezentują już objawów, a wykonany zapis EKG nie zawiera nieprawidłowości. Konieczna jest więc diagnostyka pozwalająca odkryć przyczyn.